Gezond en Actief Leven Akkoord fundament onder preventiebeleid (2025)

In het GALA hebben staatssecretaris Van Ooijen, minister Helder en minister Kuipers samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en GGD GHOR Nederland afspraken gemaakt om slim samen te werken aan meer gezondheid, preventie en een sterke sociale basis.

In het akkoord is afgesproken hoe we in 2040 een gezonde generatie bereiken met weerbare, gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een sociaal en fysiek gezonde leefomgeving. Voor deze kabinetsperiode stijgt het totale bedrag voor lokale preventieactiviteiten, gezondheidsbevordering, sociale basis en sport en bewegen naar circa € 300 miljoen per jaar. Daarvan is € 195 miljoen structureel. Bovendien is in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afgesproken dat er voor gemeenten jaarlijks maximaal € 150 miljoen structureel beschikbaar wordt gesteld voor concrete plannen om de IZA-doelen te verwezenlijken. Regionale samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten maakt daar een belangrijk onderdeel van uit.

Voorkomen is beter dan genezen

Voor het welzijn van een oudere is het soms beter om te investeren in het tegengaan van eenzaamheid dan in nog een extra hulpverlener. Mensen die gezonder willen leven, kunnen extra goed geholpen zijn met een buurtsportcoach die hen wegwijs maakt bij lokale sportverenigingen. Als je wilt voorkomen dat oudere mensen vallen, is het goed om hen te betrekken bij beweegprogramma’s. Tegelijkertijd kan het ook helpen als de gemeente meedenkt over een toegankelijke wandelroute of een extra parkbankje waarop mensen even kunnen uitrusten. En een goed sociaal netwerk in een wijk rond het tegengaan van eenzaamheid, kun je ook inzetten om wandelclubjes te organiseren voor het tegengaan van diabetes. Door mantelzorgers te ondersteunen – bijvoorbeeld met het tijdelijk overnemen van zorg – kunnen zij de zorg voor hun naasten beter volhouden en wordt de professionele zorg minder belast. Deze voorbeelden laten zien hoe belangrijk gemeenten en het sociaal domein zijn om meer gezondheid voor alle Nederlanders slim en concreet dichterbij te brengen in hun wijk, gemeente of regio.

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS): “Samen kunnen gemeenten, verzekeraars en GGD’en zorgen voor meer verbinding tussen het sociaal domein en de medische domeinen, zodat mensen die het nodig hebben gezamenlijk slimmer en beter geholpen kunnen worden. Meer gezondheid zorgt in de eerste plaats natuurlijk voor een prettiger leven. Maar het vermindert ook het aantal zieke mensen en de druk op de zorg in Nederland.”

'Kansrijke Start' en valpreventie

Het hoofddoel van de afspraken is het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid van mensen vanaf het prille begin. Om de gezonde generatie in 2040 te realiseren ligt de focus bij de jeugd op meer sporten, gezonde voeding en veel bewegen. Het verminderen van gezondheidsachterstanden, vraagt daarbij extra aandacht. Zeker bij de eerste duizend dagen van kinderen die opgroeien in een kwetsbare situatie. Goede begeleiding en ondersteuning via het programma 'Kansrijke Start' kunnen hier een verschil maken. Hiervoor is de komende periode zo’n € 20 miljoen per jaar beschikbaar. Met betrekking tot volwassen en ouderen, wordt onder andere gekeken naar het creëren van een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten, een gezonde leefstijl en het versterken van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid. Ook wordt er werk gemaakt van valpreventie en (het behoud van) de vitaliteit van het toenemend aantal ouderen. Voor valpreventie is per jaar structureel circa € 50 miljoen beschikbaar.

Gezondheid op alle beleidsterreinen

Inzet van de GALA-afspraken is dat activiteiten elkaar zoveel mogelijk versterken. Bijvoorbeeld meer gezamenlijk bewegen in het kader van valpreventie kan tegelijkertijd een belangrijke bijdrage leveren aan het tegengaan van eenzaamheid en natuurlijk ook aan het bereiken van een gezond gewicht. Om beweging en sociaal contact in een wijk te bevorderen is een veilige en gezonde leefomgeving van groot belang. Ook dat is onderdeel van de GALA-afspraken op basis van het uitgangspunt dat gezondheid op alle beleidsterreinen belangrijk is.

Kamerbrief over Gezond en Actief Leven Akkoord | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl

GALA -Gezond en Actief Leven Akkoord | Rapport | Rijksoverheid.nl

Minder administratieve lasten

Het aanvragen en verantwoorden van deze middelen wordt met het GALA flink vereenvoudigd. In plaats van vijftien verschillende regelingen is er voor gemeenten nu één brede specifieke uitkering. Hier kunnen gemeenten zowel geld aanvragen en verantwoorden voor plannen die onder het GALA vallen als onder het Hoofdlijnen Sportakkoord II.

Voorkomen is beter dan genezen. Dat vinden wij ook bij ZorgSaamWonen. Daarom hebben wij een dossier gevuld met artikelen over preventie en gezondheid. Bekijk ook onderstaande artikelen over succesvolle voorbeelden op dit terrein.

Positieve gezondheid: omslag in denken en doen | ZorgSaamWonen

In Oegstgeest kunnen ouderen langer zelfstandig leven | ZorgSaamWonen